Terug naar overzicht

Reactie BoerenNatuur op evaluatie Weidevogelbeleid door de Algemene Rekenkamer

Op 14 december publiceerde de Algemene Rekenkamer een rapport over het Nederlandse weidevogelbeleid. De Algemene Rekenkamer onderzoekt de uitgaven van publiek geld door de rijksoverheid. In dit rapport over het weidevogelbeleid vergelijkt de Algemene Rekenkamer het subsidiebedrag voor weidevogels met de populatieomvang van grutto’s en kijkt naar de hectares beheer in het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb).

Op basis van deze landelijke gegevens concludeert de Algemene Rekenkamer dat het huidige weidevogelbeleid in Nederland niet werkt. De landelijke trend van de grutto wordt echter niet enkel beïnvloed door het ANLb dat op slechts 6% van het landbouwareaal plaats vindt. Ook andere factoren die in het rapport helaas niet zijn meegenomen beïnvloeden de populatie omvang, zoals het ontwikkelen van mozaïeken op gebiedsniveau, de invloed van andere omgevingsfactoren zoals oprukkende bebouwing, predatie, en het beheer van natuurreservaten.

Lees hier de reactie van de minister van LNV op het rapport.

Collectieve aanpak in meest kansrijke gebieden
Het onderzoek naar het weidevogelbeleid heeft betrekking op de periode 2001-2021.Sinds 2016 voeren de agrarische collectieven het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer uit. Bijna 11.000 boeren werken in deze collectieven samen aan het realiseren van leefgebieden voor boerenlandsoorten. Jaarlijks monitoren collectieven weidevogels om met het beheer op de aanwezigheid van vogels in te kunnen spelen. Succesfactoren zijn onder andere samenwerking tussen boeren in de ontwikkeling van mozaïeken, natte omstandigheden, extensieve kruidenrijke graslanden en uitstellen van het maaien. Predatie, droogte en ontwatering, te zware grasmatten (door teveel mest) en grootschalig maaien en versnippering van de leefgebieden vormen belangrijke bedreigingen.

De Algemene Rekenkamer berekent dat op 15% van het potentiële weidevogelgebied daadwerkelijk beheer wordt uitgevoerd. Collectieven sluiten beheercontracten met boeren af in gebieden waar de dichtheden van weidevogels, en dus de effectiviteit van beheer, het grootst is. Dat wordt gedaan binnen de grenzen van leefgebieden die door de provincies zijn begrensd en waar vergoedingen voor beschikbaar zijn. Ongetwijfeld liggen er in die overige 85% potentieel weidevogelgebied ook kansrijke plekken voor weidevogels. Bij de invoering van het collectieve stelsel is ervoor gekozen om het agrarisch natuur- en landschapsbeheer in de meest kansrijke gebieden in te zetten. En juist in deze leefgebieden zien we dat een gebiedsgerichte aanpak werkt, zoals bijvoorbeeld in de Workumerwaard, Amstelland en Eemland.

Aanvalsplan Grutto
De behoefte aan uitbreiding en optimalisatie van beheer voor weidevogels zien we terug in het Aanvalsplan Grutto. In 2022 wordt in 13 gebieden het ANLb voor weidevogels uitgebreid om een start te maken met de uitvoering van het Aanvalsplan Grutto. Dit plan richt zich op het ontwikkelen van ruim 30 gebieden die zodanig van omvang en kwaliteit zijn, dat de Grutto in Nederland duurzaam kan voorkomen. Het huidige ANLb is een belangrijke basis voor het beheer, maar om op bedrijfsniveau meer voor weidevogels te doen, is er meer nodig. Om te kunnen extensiveren met meer vernatting en kruidenrijk grasland is een ander verdienmodel nodig. Verdienmodellen met langjarige zekerheid voor de boeren, pachtcontracten in het gebied gericht op weidevogelbeheer, samenwerking op gebiedsniveau en predatiebeheer zijn randvoorwaarden voor het slagen van dit plan. Bij het aanvalsplan vraagt de Algemene Rekenkamer zich af waarom dit plan wel zou slagen in het beschermen van de Grutto, waar andere plannen volgens het rapport er niet in slaagden.

Collectieve aanpak: brede aanpak voor de toekomst van boerenlandsoorten

De collectieve aanpak is recent geëvalueerd door Wageningen Environmental Research. Deze evaluatie concludeerde dat de collectieve aanpak werkt: de uitvoerbaarheid en doelgerichtheid van het agrarisch natuur- en landschapsbeer zijn toegenomen. De evaluatie concludeerde ook dat het ANLb in de huidige vorm onvoldoende is om de negatieve trend van veel boerenlandsoorten te keren. Uitbreiding en verdere optimalisatie van het beheer is nodig, evenals versterking van flankerend beleid gericht op investeringen, kennis en predatiebeheer.

Voor een trendbreuk van boerenlandsoorten op landelijke schaal is het verder nodig dat natuurinclusieve landbouw overal mogelijk wordt gemaakt. BoerenNatuur werkt mee aan initiatieven vanuit de markt, maatschappij en overheid, zodat ook in gebieden buiten het ANLb boeren beloond worden voor hun bijdrage aan de biodiversiteit op hun bedrijven. De ambitie van de collectieven is dat dit leidt tot uitbreiding van de kwaliteit en omvang van de leefgebieden voor boerenlandsoorten. Zodat we op veel meer plekken van het gezang van de grutto en vele andere boerenlandsoorten kunnen genieten.

Meer informatie: Alex Datema – a.w.datema@gmail.com – 06 26 376 396

Andere reacties en artikelen op dit rapport lees je hier: