Reactie BoerenNatuur op coalitieakkoord ‘omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’
Op 15 december 2021 presenteerden VVD, D’66, CDA en CU hun coalitieakkoord met het motto ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’. BoerenNatuur vindt het hoopvol dat de visie van het nieuwe kabinet is om ‘landbouw en natuur in balans te brengen’ en daarbij kiest voor een gebiedsgerichte benadering. Om deze visie en deze aanpak te realiseren is het hard nodig om door te pakken, concreet te worden en vooral uitvoeringskracht te organiseren. Wij willen graag onze praktische ervaring met de collectieve aanpak in het agrarisch natuur- en landschapsbeheer inzetten om bij te dragen aan de realisatie van de visie van het nieuwe kabinet, die ook onze visie is.
Uit onze ervaring blijkt gebiedsgerichte aanpak op basis van vrijwilligheid kansrijk
Als koepelorganisatie vertegenwoordigt BoerenNatuur 40 agrarische collectieven die – samen met ruim 11.000 deelnemende boeren – verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het stelsel van agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). Sinds de start van het nieuwe stelsel in 2016 hebben de agrarische collectieven zich ontwikkeld tot een vanzelfsprekend aanspreekpunt in het landelijk gebied; niet alleen voor de boeren in het gebied, maar ook voor andere gebiedspartners. De animo onder boeren om deel te nemen is onverminderd hoog: bijna alle collectieven hebben wachtlijsten. De maatschappelijke betrokkenheid is ook zichtbaar in de grote groep vrijwilligers die de uitvoering van het ANLb ondersteunen, bijvoorbeeld op het vlak van monitoring. Daarmee laat het ANLb zien dat een gebiedsgerichte aanpak gebaseerd op vrijwillige deelname effectief is en kansen biedt. Vanuit een gevoel van medeverantwoordelijkheid zijn alle betrokkenen gemotiveerd om bij te dragen aan het halen van de doelen.
Zelfde visie: natuur en landbouw in balans en aanpak moet integraal
Ons toekomstbeeld is een toekomstbestendige, natuurinclusieve vorm van landbouw waarin natuur, landschap, bodem en water structureel en onlosmakelijk onderdeel zijn van de bedrijfsvoering van elke boer. Dit sluit aan bij de visie uit het coalitieakkoord om “natuur en landbouw in balans te brengen door de transitie naar kringlooplandbouw” en daarvoor een gebiedsgerichte aanpak in te zetten. Het ANLb is een belangrijk instrument dat kan bijdragen aan die transitie. Agrarische collectieven kennen de boeren in hun gebied én weten wat die boeren in hun gebied kunnen doen om stappen te zetten naar een meer natuurinclusieve landbouw. De collectieven kunnen daardoor bij uitstek een brug slaan tussen de beleidsdoelen en de agrarische praktijk.
Het coalitieakkoord benoemt ook het belang van een integrale aanpak: het gaat niet alleen om stikstof, maar juist ook om waterkwaliteit, bodem, klimaat en biodiversiteit. De collectieve werkwijze via het ANLb leent zich hier bijzonder goed voor. Nu al sturen collectieven op een goede samenhang van de verschillende doelen in een gebied. Samenwerken aan biodiversiteit en landschap in het agrarisch gebied is en blijft de kerntaak van de collectieven, maar daarnaast leveren collectieven ook een bijdrage aan de doelen op het vlak van bodem, water en klimaat.
Belang van langjarige afspraken en landschapsgrond
Wij willen de collectieve werkwijze graag verder versterken, zodat we onze opgedane kennis en ervaring ook in kunnen zetten en beschikbaar kunnen maken voor alle agrariërs en andere eigenaren van landbouwgrond die de stap naar natuurinclusief beheer willen zetten. De inzet van de coalitie om de mogelijkheden van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer te vergroten door middel van ‘langjarige overeenkomsten en een passende vergoeding’ juichen we dan ook toe. Want langjarige contracten gaat helpen bij de keuze voor natuurinclusieve landbouw, want daarmee krijgen boeren meer zekerheid. Ook zien wij kansen in het creëren van een tussenvorm qua natuur- en landbouwgrond: ‘landschapsgrond’. Dat biedt extra mogelijkheden voor extensivering met behoud van een vergoeding voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer.
Nog nodig: doorzettingskracht en uitvoeringscapaciteit
Kortom: wij zien waardevolle kansen in het coalitieakkoord, en we denken ook met onze praktische kennis actief bij te kunnen dragen aan de benodigde transitie van de landbouw. Maar: daarvoor is nodig dat de woorden uit het coalitieakkoord worden omgezet in daden. Daar zit, denken wij, de achilleshiel: want lukt het dit kabinet om voldoende uitvoeringscapaciteit en doorzettingskracht te organiseren? De coalitie heeft daarvoor ‘een ecologische autoriteit’ en een ‘krachtige regie-autoriteit’ voor ogen. Maar op de belangrijkste vraag, de ‘hoe-vraag’, wordt in dit coalitieakkoord nog geen concreet antwoord gegeven. BoerenNatuur en de collectieven zetten hun praktische ervaring met de collectieve aanpak in het agrarisch natuur- en landschapsbeheer graag in bij de realisatie van de visie van het kabinet. Om dat te doen moeten we vanaf de start actief mee denken bij de uitwerking hiervan.
Meer informatie bij Alex Datema via a.w.datema@gmail.com en 06-26376396
