ANLb in Beeld:’Ik vind het mooi om te zien als een perceel leeft’
In het verleden was de wilde hamster, ook wel korenwolf genoemd, een plaag in het Limburgse land. Door de intensieve landbouw namen ze in aantallen sterk af. Toen ontdekt werd dat er aan het begin van de 21e eeuw nog maar een paar burchten in Limburg over waren, kreeg de wilde hamster een beschermde status. Een herintroductieprogramma moest ze behouden. Rik Schreurs, Veldmedewerker Akkerbeheer, houdt zich daar provinciebreed mee bezig. Nuttig werk vindt hij: “Het gaat niet alleen om de hamster, want door het beleid kunnen we de hele akkernatuur in stand houden”. Ook hier geldt: de ene soort heeft de andere nou eenmaal nodig om te kunnen overleven.
Sinds 2016 werkt Rik bij Coöperatie Natuurrijk Limburg. “Ik zit heel specifiek op het akkerbeheer in de provincie en de hamster is daar één van de doelsoorten”. In Limburg zijn er gebieden aangewezen, waar de hamster met ANLb-regelingen in stand wordt gehouden. Een voor de hamster geschikt leefgebied wordt gekenmerkt door een robuuste mozaïek van goed beheerde hamsterpercelen zonder oogst met daartussen hamsterpercelen met aangepaste oogst.
Hamsterbeheer
“Ieder jaar worden door de provincie zo’n 100 hamsters uitgezet, met als doel dat ze zich vermenigvuldigen met de wilde exemplaren die in dat gebied leven”. Het hamsterbeheer zorgt ervoor dat er voldoende dekking en voedsel is door bijvoorbeeld luzerne, bladrammenas en granen. In de wintermaanden blijft dat staan, wat weer belangrijk is voor tal van wintervogels die er komen foerageren. “Je bedient er eigenlijk een heel systeem mee”.
Het mooie van hamsterbeheer is de herintroductie van rustgewassen, die in de huidige landbouwmodel onvoldoende rendabel zijn. Dat is niet alleen goed voor de bodem. Maar er zijn ook veel plant- en diersoorten bij gebaat, zoals de geelgors, kneu, veldleeuwerik en patrijs. Tot slot draagt het bij aan een gezonde natuurinclusieve landbouw. “Je kan dus stellen dat hamsterbeheer een brede doelstelling heeft”.
Verschillende landschapstypen
Wat Limburg zo uniek maakt is de gevarieerde natuur. In Zuid-Limburg heb je op relatief kleine schaal te maken met verschillende landschapstypen. Op de hellingen veel graslanden en kleine landschapselementen en op de hoger gelegen plateaus vindt vooral akkerbouw plaats. En in de uiterwaarden langs de Maas zijn veel natuurontwikkelingsprojecten, maar ook kleine gebieden waar akkerbouw plaatsvindt. Dan zijn er bosgebieden met rafelige randen met kleinschalige landbouw. In vier gebieden verspreid over de provincie komen hamsters voor.
Als het aan Rik ligt, weet hij wel hoe het ideale Limburgse Landschap er uit ziet. “Ik zie percelen akkernatuur voor me, die mooi tussen productieve gronden verweven liggen, zodat er een goede variatie is van aan de ene kant productie van voedsel en aan de andere kant agrarisch natuurbeheer”.
Het moet wel goed samengaan en het mag geen negatief effect hebben op de omgeving. Helaas is het nog niet gelukt om in alle gebieden voet aan de grond te krijgen. Maar Rik weet ook dat de beheerscontracten financiële zekerheid bieden. Met de toekomstige onzekerheid van agrarische opbrengst door klimaatverandering, biedt het ANLb dus een economische meerwaarde.
De juiste voelsprieten
Als rasechte Limburger weet Rik hoe hij een band kan opbouwen met de deelnemers. “Je moet wel de juiste voelsprieten hebben”. Sommige boeren vertellen hun hele levensverhaal, maar bij anderen moet je eerst vertrouwen winnen om iets gedaan te krijgen. De een doet gewoon wat er van hem verlangd wordt, de ander vindt het juist leuk om iets nieuws te proberen of iets extra’s te doen. ,,Ik vind het leuk om samen met de boeren iets van de grond te krijgen”. Rik ziet het als zijn werk om ze te motiveren, maar ook om aan te geven als iets anders moet of beter kan. “Ik help ze met mijn kennis over ecologie, maar ik leer van hen steeds meer over de landbouwpraktijk”. Een mooie wisselwerking. Zeker omdat de deelnemers steeds meer door zijn bril gaan kijken en zelf ook met voorstellen komen.
Rik vindt het persoonlijke contact met de deelnemers leuk. ,,Het is echt maatwerk en heel gedetailleerd op perceelsniveau. Dat zorgt er ook voor de dat werkzaamheden niet te vangen zijn in compacte periodes. “Er speelt altijd wel iets waardoor je beschikbaar moet zijn”. Dat vindt hij wel eens lastig. Het werk valt niet te plannen en is nooit af.
Maar zijn passie voor de natuur en landschap overwint. “Ik vindt het mooi dat mijn werk echt iets toevoegt, door de basiskwaliteit van de biodiversiteit weer op orde te brengen”.
Pionieren
Rik houdt van de complexiteit en de mooie dynamische omgeving waar hij in werkt. Ook de zelfstandigheid in zijn werk vindt hij een pré. “Ik heb de vrijheid om het op mijn eigen manier in te vullen en met creatieve ideeën proberen iets van de grond te krijgen”. Toen hij in 2016 begon met uitvoeren was het echt nog pionieren. “ANLb is nu fysiek in het veld gezet en een heel actueel onderwerp geworden”. Het effect is bovendien duidelijk zichtbaar.
“Als ik door het landschap rij, zie ik van veraf al of ergens een natuurrijk perceel ligt. Bijvoorbeeld omdat er een torenvalk boven hangt”. Of hij ziet een bloemenblok voor patrijzen. Als hij dichterbij komt ziet hij de vlinders en hoort hij insecten zoemen en zangvogels fluiten. “Daar is leven in de brouwerij”. Iedereen ziet dat het leeft en iets toevoegt. Daar gaat het hem om.
