Agrarische Natuur Drenthe ontwikkelt door, mee met de veranderende tijd
AND als voorbeeld hoe de agrarisch collectieven in Nederland zich kunnen doorontwikkelen, samen met de deelnemers, voor een steeds professionelere en effectievere uitvoering van het ANLb.
Vóór 2016 was het landschap van de agrarisch collectieven anders dan in 2023. Agrarische Natuur Drenthe (AND) bestond deels uit ingehuurde krachten en had een tijdelijke locatie in Assen-Noord. Om van een goed functionerend team een professionelere organisatie te maken, waren er stappen nodig. AND wil een goede werkgever zijn, dat betekende twee basisdingen: mensen in loondienst nemen en hen van een kantoor voorzien.
Laagdrempelig middelpunt
Een eigen kantoor vormt een belangrijke schakel in de relatie met de deelnemers. Het kantoor is dé plek waar contact is tussen deelnemers onderling en tussen deelnemers en de werkorganisatie. Vanaf 2016 is AND gehuisvest op de huidige ‘buitenaf’-locatie in Rolde, hun eigen landbouwhuis. Ruben Burgler, veld- & projectmedewerker/communicatie: “Naast dat het zaaigoed in het voor- en najaar hier wordt opgehaald, willen we een laagdrempelig middelpunt zijn waar boeren, burgers en natuur & landschap samenkomen. We organiseren bijvoorbeeld vanuit ons kantoor, in samenwerking met Nationaal Park Drentsche Aa, fietsexcursies door het Drentsche Aa-gebied. Hierbij zijn wij ook in de communicatie- en educatiewerkgroep aangesloten. We zoeken de verbinding. Een ander voorbeeld is de samenwerking met IVN Natuureducatie waarbij we de Junior Rangers een plek bieden voor buitenactiviteiten.”
Vanuit ieders expertise, met trots
Directeur René Vree Egberts: “Met Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer werken we integraal; het landschap, het boerenbedrijf en verschillende soorten beheer worden in samenhang met elkaar uitgevoerd. Zo werken we als organisatie ook met elkaar samen, iedereen met zijn eigen specialiteit en expertise. Integraal voeren we als organisatie het ANLb met de deelnemers uit.”
Het gevoel dat de deelnemers bij het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer hebben is aan het veranderen. Burgler: “Boeren zijn meer en meer trots op het uitgevoerde ANLb en de resultaten. Ze gaan de vogels en het landschap steeds meer waarderen. Boeren maken foto’s, delen deze binnen hun kring, of vertellen ons bij een veldbezoek vol trots wat ze hebben ontdekt. Sommige boeren hebben nu standaard een verrekijker in de trekker.”
Verbreden en verbeteren
Vree Egberts: “We zijn onze dossiers aan het verbreden, we werken bijvoorbeeld met het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en waterschappen samen aan bufferstroken. Bufferstroken zijn belangrijk voor voedsel en schuilgelegenheid voor vogels en tegen de uitspoeling van middelen en mest in het slootwater. We kijken naar bestaande beheerpakketten en werkzaamheden om die te verweven met projecten. We nemen problemen niet als vertrekpunt. Wel de opgaven in gebieden waar boeren gecoördineerd aan willen werken. Dit is ook een financiële versteviging voor ons als organisatie. De wens is dat de overheden steeds meer gaan werken met langjarige integrale budgetten.”
Een van de doelstellingen van AND is om beter de resultaten van het ANLb in cijfers te kunnen delen. Burgler: “Het zou mooi zijn als we na tien jaar ANLb het effect kunnen laten zien.” Omdat in 2016 geen nulmeting is gedaan, zoekt het collectief naar data in bestaande bronnen. En focussen ze zich op de tellingen die gedaan zijn in combinatie met het beoordelen van de habitatkwaliteit. Voor AND ligt de toekomst ook op de keuzes voor het soort beheer: wat het gebied nodig heeft, welke animo er is en wat terreinbeherende organisaties zoals Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer willen bijdragen.
Onderdeel zijn van de landbouwtransitie
De rol van de agrarische collectieven is de afgelopen zeven jaar veranderd. Ze zijn onderdeel geworden van het landbouwdomein. Een serieuze partner voor gebiedsopgaves in de landbouwtransitie. Vree Egberts: “We hebben het beeld laten kantelen, dat boeren ook kunnen bijdragen aan natuur. We werken aan onze zichtbaarheid, we hebben soms echt wel de plek aan gesprekstafels moeten bevechten. Maar het vertrouwen in ons als partner is er nu, en dan zou het ook fijn zijn als dat vertrouwen zich zou vertalen naar de budgetten die er nodig zijn om ons werk en doelen uit te voeren. We zetten in op gecoördineerde ruimtelijke samenhang in de gebiedsprocessen.”
Boeren die de ANLb-middelen goed inzetten zien veel resultaat. Vree Egberts heeft hier twee voorbeelden van. Gangbare akkerbouwer Otto Willem Eleveld (traditioneel bouwplan) zet het ANLb goed in op ruim 7% van zijn bedrijf met als resultaat veel akkervogels. Hij won daarmee in 2023 de Gouden Leeuwerik-trofee van Vogelbescherming Nederland. Biologisch melkveehouder Peter Oosterhof heeft bewust gekozen voor een andere bedrijfsvoering zonder kunstmest, voor meer biodiversiteit en om een financieel gezond bedrijf te runnen. Beide boeren zien een landschap met meer insecten, bloemen en vogels. Zij zijn een goed voorbeeld dat boeren en natuur elkaar kunnen versterken in Drenthe en in de rest van Nederland.
