Oproep: rugdekking voor het ANLb nodig vanuit de overheid
De 40 agrarische collectieven, samen verenigd in BoerenNatuur, hebben op 20 april jl. tijdens de algemene ledenvergadering unaniem besloten om publiekelijk hun zorgen te uiten over de ecologische, financiële en organisatorische gevolgen van de gebrekkige implementatie van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en daarmee het agrarische natuur- en landschapsbeheer (ANLb).
Implementatie GLB loopt vast
Weliswaar is het nieuwe GLB afgelopen januari op papier van start gegaan, maar de uitvoering loopt vast. Het besluit van de Minister van LNV om boeren een maand langer de tijd te geven om de Gecombineerde Opgave in te vullen, is illustratief daarvoor. Bij de uitvoering van het ANLb is momenteel met name de wisselwerking tussen GLMC8 (verplicht niet-productief areaal), de eco-regeling en het ANLb een groot knelpunt. Het knelpunt wordt verergerd doordat de systemen die de overheid boeren en collectieven ter beschikking stelt te laat, onjuist en onvolledig zijn, zoals niet kloppende kaarten en berekeningen in de gecombineerde opgave, in combinatie met het niet goed functioneren van de online simulatietool. Boeren hebben geen zicht op hoe ze verschillende regelingen kunnen combineren en hoe dat op hun bedrijf uitpakt.
Zorgen eerder gedeeld maar onvoldoende comfort bij collectieven
Bovenstaande zorgen hebben wij de afgelopen anderhalf jaar veelvuldig gedeeld met het ministerie van LNV en de provincies die verantwoordelijk zijn voor het ANLb. De Tweede Kamer heeft vrijwel unaniem een motie aangenomen waarmee ze deze eerdere pleidooien ondersteunen. Zij vinden dat onze collectieven én hun deelnemers de zekerheid moet worden geboden dat beheer dat correct is uitgevoerd, ook volledig wordt uitbetaald. Dat wil zeggen: óók in gevallen waarin achteraf blijkt dat – buiten hun schuld om – bepaalde vergoedingen naar beneden bijgesteld moeten worden. Er zijn intussen wel wat stappen gezet door LNV en provincies, maar daarmee worden de zorgen van de agrarische collectieven onvoldoende weggenomen. Vandaar deze noodkreet.
Ecologische resultaten niet kunnen realiseren
Onze grootste zorg is dat wij niet in staat zullen zijn om in alle leefgebieden de doelen en prestaties voor het ANLb, zoals vastgelegd in het Nationaal Strategisch Plan (NSP), waar te maken. Vooral vanuit de agrarische collectieven die zich richten op akkernatuur komen signalen binnen dat ‘huidige’ deelnemers, dus met name akkerbouwers, afhaken vanwege de hierboven beschreven problemen. Daardoor zullen op gebiedsniveau gaten vallen in het beheer, wat ten koste gaat van de beoogde ecologische resultaten.
Collectieven lopen financiële risico’s buiten hun schuld om
Een ander gevolg van de gebrekkige implementatie is dat onze collectieven onvoldoende inzicht hebben in de financiële risico’s die zij lopen. Weliswaar zijn er in het ANLb-stelsel buffers ingebouwd om op beperkte schaal administratieve fouten of mislukt beheer op te vangen, maar die buffers zullen naar verwachting niet groot genoeg zijn. Collectieven zullen die kortingen dan moeten doorberekenen aan deelnemers, wat tot veel extra administratieve lasten en afbrokkeling van het draagvlak voor ANLb en voor het NSP leidt. Op termijn dreigt het tot afname van ANLb beheer te leiden.
Daarnaast worden collectieven pas betaald voor het beheer én hun organisatiekosten ten behoeve van het ANLb na afloop van het desbetreffende beheerjaar. LNV en provincies hadden beloofd dat ze vanaf 2023 zouden gaan werken met voorschotten voor de organisatiekosten, maar dat is helaas niet gerealiseerd. Nu komen collectieven in liquiditeitsproblemen. Daar komt bij dat de kosten die zij nu maken gebaseerd zijn op verwachtingen ten aanzien van de omvang van de gebiedsaanvraag. Echter, wat ze werkelijk uitbetaald krijgen in 2024 kan fors lager zijn omdat ze hun definitieve gebiedsaanvraag hebben moeten verkleinen, of vanwege kortingen. Wij verwachten dat sommige collectieven bovenstaande financiële tekorten niet op kunnen vangen. De collectieven hebben nauwelijks financiële buffers omdat ze maximaal hun budget hebben ingezet voor maatregelen ten behoeve van het creëren van een optimaal leefgebied voor de doelsoorten van het ANLb.
Organisatorisch raken collectieven uitgeput
Onze collectieven zetten nu al hun energie op het afhandelen van de vele administratieve problemen; het pogen om bestaand ANLb-beheer zoveel mogelijk te behouden, en het indammen van financiële risico’s. In plaats van dat ze vol in kunnen zetten op het versterken van het ANLb en het verbeteren van de ecologische kwaliteit van leefgebieden, moeten ze vechten om verlies van beheer en kwaliteit te voorkomen. Dit gaat ten koste van het werkplezier bij medewerkers en de werkdruk loopt op. Medewerkers raken hierdoor overbelast en gedemotiveerd. Een peiling onder collectieven gaf aan dat bijna de helft grote zorgen heeft over komend jaar.
Biedt collectieven eindelijk echt comfort!
Dit alles staat haaks op de grote ambities die er zijn om het ANLb als instrument door te ontwikkelen en breder in te zetten, o.a. voor het realiseren van de doelen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied.
Wij vinden het daarom onbegrijpelijk en onacceptabel dat de financiële, organisatorische en ecologische risico’s van de gebrekkige implementatie van het nieuwe GLB bij onze collectieven worden neergelegd, terwijl de oorzaken van die risico’s buiten hun invloedssfeer liggen. Daarom hebben wij in onze vierde brief de minister opgeroepen om verantwoordelijkheid te nemen voor deze risico’s en daarmee de zorgen van onze collectieven weg te nemen. Want dan kunnen zij zich weer richten op datgene waar het uiteindelijk allemaal om draait: het realiseren van de doelen van het ANLb.
Meer informatie bij Alex Datema via 06-26376396
