Opinie van Vogelbescherming en BoerenNatuur
Deze opiniebrief is geplaatst in de agrarische media zoals de Boerderij.
Blij of niet met het nieuwe GLB: de uitdaging ligt in samenwerken aan een meer natuurinclusieve landbouw
Afgelopen weken hebben zowel de landbouwministers als het Europees parlement hun zegje kunnen doen over het voorstel van de vorige Europese Commissie voor een nieuw GLB. Minister Schouten was tevreden, al had het van haar wel iets ambitieuzer gemogen. LTO gaf aan eveneens tevreden te zijn, maar de ambitie als een uitdaging te beschouwen. De natuurorganisaties zijn ontevreden over wat er nu ligt.
Belangrijk in de discussie is het vertrekpunt dat de diverse partijen hanteren. LNV is tevreden omdat in de huidige voorstellen de vergroeningsmaatregelen van het huidige GLB opgenomen zijn in de conditionaliteit van het toekomstig GLB. Ofwel, in de lijn van LNV wordt de vergroening verder doorgezet en komt er een nieuw instrument bij om nog een stap verder te zetten: de ecoregelingen. De landbouworganisaties vinden de voorstellen ver genoeg gaan. Het invulling geven aan de ecoregelingen betekent al een hele stap voor veel bedrijven. De natuurorganisaties vonden het voorstel van de commissie al tekort schieten om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen. Zij zien hun wensen voor het nieuwe GLB niet terug in de voorstellen, of in een afgezwakte vorm.
De Nederlandse landbouw is een economische tak die zijn weerga in de wereld niet kent op het gebied van efficiënt produceren: een goed product tegen een acceptabele prijs. Technologisch loopt de Nederlandse landbouw ver voorop om deze efficiency te bewaken en te laten groeien. Maar zodra het op vooruitlopen op het gebied van duurzaamheid aankomt kan die technologie, kennis en innovatie voortvarender worden ingezet. Verdere verduurzaming van het landbouwsysteem is een maatschappelijk breed gedragen wens en ook een wens van veel boeren. Een snelle omschakeling in een meer duurzame richting is echter voor veel bedrijven financieel te risicovol omdat er nog geen goed verdienmodel is.
Voor de toekomst van ons land is het echter de vraag of er wel een andere keus is dan een meer natuurinclusieve landbouw. De huidige landbouw heeft een grote impact op het landschap, de natuur, de biodiversiteit en de waterkwaliteit van het platteland én de natuurgebieden. Het is zelfs zo dat Nederland wat betreft biodiversiteit tot de slechts scorende lidstaten van de EU behoort. Veel boeren willen zelf ook anders, maar zitten vast in het huidige landbouwsysteem en verkeren in te grote onzekerheid om meer stappen naar verduurzaming te zetten.
Met het toekomstig GLB is veel geld gemoeid. Met dit geld kun je voortgaan op de huidige weg door met laagdrempelige ecoregelingen boeren te verleiden een klein stapje te zetten naar een duurzamer platteland. Je kunt er ook voor kiezen gerichter te gaan financieren in bedrijven die toekomstbestendig zijn. Die de bestaande vragen rond stikstof, klimaat, droogte, extreme regenval, en biodiversiteit willen oppakken. Gekoppeld aan een wenkend toekomst perspectief voor het landbouwbedrijf. Het werken met een puntensysteem, zeker als die gekoppeld is aan beloningen voor duurzaamheid vanuit de markt, geeft de boeren die meer willen mogelijkheden om echt stappen te maken. Zekerheid voor de lange termijn, ook langer dan de nieuwe GLB periode, is voor boeren cruciaal om deze omslag te maken. Daar is stevig nationaal beleid voor nodig.
De Europese kaders van het nieuwe GLB zijn niet geworden wat wij ervan gehoopt hadden, maar we zien dat ze Nederland wel mogelijkheden bieden om bij te dragen aan een trendbreuk. Dan moet Nederland wel maximaal de ruimte benutten die Brussel biedt: door extra te investeren in gerichte en gebiedsspecifieke maatregelen die boeren die willen stimuleren om meer stappen te zetten. De tijd is er rijp voor. Zo is er een breed politiek en maatschappelijk draagvlak voor initiatieven gericht op natuurinclusieve landbouw. Het recente gelanceerde Aanvalsplan Grutto is daar een voorbeeld van, een aanvalsplan Landschap is in de maak en steeds meer boeren hebben belangstelling om mee te doen met het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Het is nu het moment voor boeren, consumenten en vrijwilligers om met de mogelijkheden die er zijn door te pakken naar die natuurinclusieve landbouw. Ten slotte wordt de toekomst niet bepaald door beleid, maar door de mensen die het moeten uitvoeren. BoerenNatuur en Vogelbescherming zetten zich hier samen voor in. Wie doet er mee?
Fred Wouters, Vogelbescherming Nederland
Alex Datema, BoerenNatuur
