Nieuwe pilots voor een nieuw landbouwbeleid
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft in totaal circa 27 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een nieuwe ronde pilots, in vervolg op de zeven Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)-pilots die zijn uitgevoerd in de periode van 2019-2021.
Deze nieuwe ronde pilots is gericht op 3 thema’s:
- toekomstbestendige landbouw nieuw GLB: deze pilots gaan testen hoe doelgerichte betalingen kunnen bijdragen aan het verduurzamen van de landbouw;
- kringlooplandbouw: deze pilots gaan de mogelijkheden voor een duurzamer beheer van landbouwgronden onderzoeken, bijvoorbeeld door het sluiten van kringlopen of het uitproberen van gestapelde beloningen vanuit overheid, markt en maatschappelijke organisaties;
- veenweiden: deze pilots gaan experimenteren met verhoging van de grondwaterstand in het agrarisch gebied om bodemdaling tegen te gaan en de CO2-uitstoot omlaag te brengen, en te onderzoeken hoe de bedrijfsvoering daarop kan worden aangepast.
In totaal zijn er nu 21 pilots gehonoreerd. Bij 14 van deze pilots zijn collectieven betrokken. BoerenNatuur is bij de volgende 3 pilots betrokken; de pilot ‘puntensysteem ecoregeling’ en de pilot ‘doelgericht ANLb’, die onder het eerste thema vallen, en de pilot ‘boeren ondersteunen met KPI’s voor de biodiversiteit in de transitie naar kringlooplandbouw’, onder thema 2.
Pilot: Naar een puntensysteem voor de ecoregeling
In deze pilot werken de collectieven Water, Land & Dijken, Groningen West en Flevolands Agrarisch Collectief samen met LTO en BoerenNatuur. De ecoregeling is vanaf 2023 een nieuw onderdeel van het GLB, waar boeren op vrijwillige basis aan mee kunnen doen. De ecoregeling bevat een keuzemenu van ‘eco-activiteiten’, waaruit boeren kunnen kiezen. Via een puntensysteem wordt beoordeeld of boeren met de gekozen eco-activiteiten voldoende bijdragen aan de doelen die aan de ecoregeling gekoppeld zijn ten aanzien van bodem, water, biodiversiteit, landschap en klimaat. De pilot puntensysteem borduurt hierop voort en gaat onderzoeken hoe dit puntensysteem zo optimaal mogelijk kan worden afgesteld. Doel is om tot een systeem te komen dat aantrekkelijk is voor boeren om aan mee te doen, flexibiliteit biedt, en waarmee voldoende wordt bijgedragen aan het behalen van de doelen. De pilot zal hier in nauwe samenspraak met zowel de beleidsmakers als de landbouwsector aan gaan werken. BoerenNatuur draagt daar aan bij door onder andere te zorgen voor een goede aanhaking bij de ontwikkeling van KPI’s, zodat boeren voor hun ‘groene prestaties’ door zowel de overheid als maatschappelijke en marktpartijen beloond kunnen worden.
Pilot: Doelgericht ANLb
In deze pilots werken de collectieven ANOG, It Lege Midden, Natuurrijk Limburg en BoerenNatuur samen aan een doelgerichter en effectiever ANLb. De pilot kan gezien worden als een systeem-pilot die uitzoekt hoe meer op resultaten gestuurd kan worden. Dit door de aanpak van het ANLb op het gebied van planning, uitvoering, monitoring en evaluatie te verbeteren. Bij die onderdelen wordt onderzocht of en hoe er vanuit perceel- , bedrijf- of gebiedsniveau resultaatgericht gewerkt kan worden. Daarbij liggen er belangrijke aanknopingspunten in de huidige aanpak van een gebiedscontract tussen provincie en collectief en bekijken ze op hoofdlijnen en uitwerking naar de individuele contracten tussen collectieven en deelnemers met details over het beheer.
De pilot wordt uitgevoerd in gebieden waarin ANLb beheer voor de leefgebieden open grasland, open akker en droge dooradering wordt uitgevoerd. Dit wordt aangevuld met enkele veldmaatregelen ter versterking van de mozaïeken, clusters en dooradering, vooral ook om samen met deelnemers te verkennen wat er op de bedrijven mogelijk is.
Er wordt intensief samengewerkt met RVO en de NVWA vanuit hun proces in voorbereiding op het NSP en data-gedreven werken. Met name op het gebied van het inzetten van satellietbeelden in het stelsel is in die samenwerking van belang. Er wordt samengewerkt met kennisinstellingen op het gebied van monitoring. Met de pilot over het puntensysteem zal de nodige uitwisseling plaatsvinden.
Pilot: Boeren ondersteunen met KPI’s voor de biodiversiteit in de transitie naar kringlooplandbouw
In deze pilot werken ANV Hollands Noorden, ANB West-Brabant en Boeren Natuur samen. Het doel ervan is om te testen hoe de ICT-tools van BoerenNatuur; mijnboerennatuur.nl en SCAN-ICT effectief ingezet kunnen worden om Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) op het gebied van biodiversiteit inzichtelijk te maken voor de boer. Één van de grote bottlenecks in het realiseren van de transitie naar kringlooplandbouw is de verdiencapaciteit van de boer: er moet meer geld bij de boer terecht komen om hem of haar te beweging naar kringlooplandbouw. Een enkele partij kan deze transitie niet betalen, daarom werken overheden en bedrijfsleven toe naar een situatie waarin zij beloningen voor boeren gaan stapelen. Over de noodzaak van het stapelen van publieke en private beloningen bestaat grote maatschappelijke eensgezindheid. Het is onder andere speerpunt van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Om te zorgen voor gelijkgerichte prikkels zouden de beloningen moeten worden gebaseerd op zogenaamde Kritische Prestatie Indicatoren (KPIs) per boerenbedrijf, zoals afgesproken binnen het Deltaplan. Door met landelijke homogene KPIs voor kringlooplandbouw te werken is het veel zichtbaarder voor beloners en de maatschappij welke prestaties worden geleverd. En zo kunnen boeren makkelijker stapelen en de stap maken naar een duurzame landbouw. Tegelijk zien de boeren op welke gebieden ze al goed scoren en op welke gebieden ze nog kunnen verbeteren. De collectieven worden op dit moment al door verschillende private en publieke partijen benaderd met de vraag of we twee KPIs voor biodiversiteit kunnen leveren, en het worden er steeds meer. We doen dit al voor enkele partijen maar er zijn nog onopgeloste vragen rond privacy en missende onderdelen in onze SCAN-ICT die ons beletten om dit op een efficiënte manier te doen. Door middel van dit project willen we dit oplossen. Deze oplossingen gaan we samen met twee groepen boeren in de gebieden van de collectieven testen.
