Kabinet biedt met startpakket stikstofaanpak nog niet de duidelijkheid waar BoerenNatuur al lang om vraagt

Op 25 april 2025 heeft het kabinet het ‘Startpakket Nederland van het slot’ gepresenteerd. In dit pakket is voor het eerst een nadere invulling gegeven aan het extra structurele budget van €500 miljoen dat het kabinet in het Hoofdlijnenakkoord en Regeerprogramma heeft toegezegd voor ‘agrarisch natuurbeheer’. Het is positief dat er vanaf 2026 structureel €213 miljoen per jaar beschikbaar wordt gesteld, met daarbovenop €375 miljoen incidenteel tot en met 2030. Hiermee wordt een eerste stap gezet richting financiële zekerheid over de uitbreiding van het agrarisch natuurbeheer. 

Nog onvoldoende duidelijkheid om te starten met uitvoering

Met deze eerste stap wordt tegelijkertijd niet voldaan aan de belofte uit het Regeerprogramma om per 2026 structureel €500 miljoen per jaar vrij te maken voor agrarisch natuurbeheer. De besluitvorming over het resterende deel van het beloofde extra budget is doorgeschoven naar de begrotingsbehandelingen over 2026 dit najaar. Dat doorkruist eerdere toezeggingen dat er uiterlijk via de Voorjaarsnota van 2025 duidelijkheid zou komen. Bovendien is niet duidelijk welk deel van deze middelen voor ‘agrarisch natuurbeheer’(ANB) naar het ANLb gaat. Ook de verdeling van het ANLb-budget over provincies/leefgebieden en de typen beheer is nog niet duidelijk. De stukken geven bovendien geen inzicht in de inhoudelijke keuzes die gemaakt zijn.

Verder wordt in dit voortgangsbericht van LVVN gesproken over een uitbreiding naar 195.000 hectare ANLb, terwijl in de Contourenbrief nog 280.000 hectare als doelstelling voor 2032 werd genoemd. BoerenNatuur gaat er van uit dat de resterende hectares gerealiseerd gaan worden via het tweede pakket bij de begrotingsbehandeling dit najaar. Dit omdat het ANLb een cruciale rol speelt in relatie tot de inbreukprocedure die tegen Nederland is ingesteld vanwege het onvoldoende beschermen van weide- en akkervogels én in het realiseren van de doelen van de Natuurherstelverordening. Uitbreiding van het ANLb is dan ook essentieel om aan onze Europese verplichtingen te kunnen voldoen.

Op dit moment staat bovenstaande onduidelijkheid een zorgvuldige voorbereiding in de weg. Zonder duidelijkheid over het structurele budget, de verdeling daarvan tussen provincies en collectieven, en de koppeling met de doelen, kunnen onze collectieven geen afspraken met deelnemers maken.

Verder wordt er in dit voortgangsbericht gesproken over een uitbreiding naar 195.000 hectare ANLb, terwijl in de Contourenbrief nog 280.000 hectare als doelstelling voor 2032 werd genoemd. Wij vragen het Kabinet om opheldering: is hier sprake van een bijstelling van het beleidsdoel? En zo ja, op basis van welke ecologische, juridische of budgettaire afwegingen is dat besluit genomen?

Duidelijkheid op korte termijn is broodnodig!

Sinds vorig jaar bekend werd dat het Kabinet vanaf 2026 fors wil investeren in agrarisch natuurbeheer, heeft BoerenNatuur meermaals benadrukt dat duidelijkheid vóór 1 april 2025 noodzakelijk was om uitbreiding per 2026 mogelijk te maken. Die datum is inmiddels ruim gepasseerd en de benodigde duidelijkheid ontbreekt nog. Het risico is daarom reëel dat kostbare tijd verloren gaat, met gevolgen voor de uitvoerbaarheid van de beoogde uitbreiding, en daarmee ook het beoogde doelbereik. Collectieven moeten met boeren in gesprek om afspraken over het beheer te maken en moeten hiervoor tijdig de benodigde voorbereidingen treffen. 

Oproep

BoerenNatuur doet daarom opnieuw een dringende oproep aan het Kabinet en aan de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel:

• Geef uiterlijk vóór de zomer duidelijkheid over het extra budget dat beschikbaar komt voor het ANLb en de beoogde verdeling daarvan;
• Benoem concreet welke gebieden en typen beheer prioriteit krijgen;
• Zorg dat provincies en collectieven op korte termijn financieel houvast krijgen, zodat zij het extra beheer per 2026 zorgvuldig en verantwoord kunnen voorbereiden.

Zonder deze duidelijkheid zal de beoogde opschaling van het ANLb vertraging oplopen of überhaupt niet tot stand komen. En dat gaat ten koste van de doelen die móeten worden gehaald.