Boerenportret: Jasper & Jojanneke
Jasper Helmantel (39) en zijn vrouw Jojanneke Bijkerk (41) leiden samen zadenkwekerij Cruydt-Hoeck in Nijeberkoop. Het is nu 40 jaar geleden dat Cruydt-Hoeck begon met het verspreiden van wildeplantenzaden in Nederland en Vlaanderen. Jasper en Jojanneke namen het bedrijf in 2007 over en breidden het flink uit. Onder hun doortastende leiding telt Cruydt-Hoeck inmiddels 17 medewerkers en 10 extra krachten in de zomer.
Jasper: “We kweken zaad van wilde, inheemse planten en verkopen dat aan gemeenten, wegenbouw- en hoveniersbedrijven, scholen en particulieren. Deze gebruiken de mengsels voornamelijk om bermen in te zaaien en bloemenweides aan te leggen. Ons doel is de biodiversiteit te vergroten door de wereld in bloei te zetten!
We realiseren ons dat daar ook kennis voor nodig is. Als je bedenkt hoeveel zaad er door de jaren heen is verkocht, zou heel Nederland nu al vol met bloemen moeten staan. Dat is helaas niet zo, dus er gaat ergens iets mis. Adviseren en kennis vergaren, vinden wij daarom heel belangrijk.
Produceren
Wat zou het mooi zijn als biodiversiteit ook in de gangbare agrarische bedrijfsvoering geïntegreerd zou kunnen worden! Omdat de landbouw zoveel ruimte inneemt, is daar veel winst te behalen. Dit is de reden dat we meedoen aan het project ‘Stepping Stones’ van de agrarische natuurvereniging De Gagelvenne en Wildbeheereenheid Ooststellingwerf. Als je de kennis van de boeren omtrent het ecosysteem vergroot, krijgen ze de keuze om het eventueel anders te doen.
Ik vind dat we daar als samenleving aan mee moeten betalen. En dat hoeft helemaal niet een grote omschakeling te zijn. Nu vergoeden we agrariërs voor de productie van onze levensmiddelen. Als we met zijn allen besluiten dat biodiversiteit, net als eten, óók een behoefte is, dan kunnen we boeren best vragen biodiversiteit te produceren. En Nederlandse boeren zijn goed in productie.
Bestrijdingsmiddelen
Veel zaden voor de landbouw worden nog met neonicotinoïden behandeld. De Europese Unie is bezig deze gifstoffen te verbieden, maar de deur naar het gebruik van deze middelen blijft op een kier staan. Dat is erg schadelijk.
Behandeling met neonicotinoïde maakt de hele plant die uit zo’n zaadje groeit giftig, zodat hij niet door insecten gegeten zal worden. Als een bij er op gaat zitten, krijgt hij het middel binnen, raakt gedesoriënteerd en kan niet goed voor zijn nageslacht zorgen. Daarnaast krijgt de mens, aan het eind van de voedselketen, dit gif natuurlijk óók binnen. En ik kan me niet voorstellen dat dat gezond is.
Wij zijn geen biologisch gecertificeerd bedrijf, maar we werken zeker wel op biologische wijze. SKAL-certificering is administratief heel ingewikkeld voor een bijzonder bedrijf als Cruydt Hoeck. Daarom zijn we er nog niet aan begonnen. Bovendien is het niet nodig. We lichten onze klanten uitgebreid over onze producten voor en kunnen ieder jaar op meer belangstelling rekenen.
Inheems
De reden dat we ons speciaal op inheemse bloemenzaden toeleggen, heeft te maken met de ecologie. Planten die van oorsprong in Nederland voorkomen, hebben een rol in ons ecosysteem. Neem bijvoorbeeld het oranjetipje, een vlinder die pinksterbloemen of look-zonder-look nodig heeft om te overleven. Dat is zijn zogenaamde waardplant. Zonder pinksterbloemen of look-zonder-look zijn er geen oranjetipjes. Heel veel insecten hebben zo’n waardplant.
Nog een voorbeeld: de Europese zomereik waar we nu onder zitten. Zo’n eik biedt een leefomgeving voor tenminste 250 verschillende organismen. Langs de weg staan Amerikaanse eiken. Daar leven veel minder organismen in. We zijn laatst in de VS geweest en het was heel bijzonder om te zien dat de situatie daar omgekeerd is.
In een goed functionerend ecosysteem heb je een balans tussen schadelijke en nuttige insecten. Daarnaast heb je vogels nodig om plagen te bestrijden. Vogels leven vaak van insecten en insecten van bloemen. Stel er zitten slakken in mijn planten. In de Europese eik waar ik het zonet over had, huist vast wel een vogel die daar lekker van gaat snacken. En daar profiteren wij weer van. Alles hangt met alles samen!
Zaad
De Cruydt-Hoeck verkoopt zo’n 500 soorten wilde planten.Sommige met tot de verbeelding sprekende namen als: bevertje, biggenkruid, heksenmelk, rode ogentroost, stinkende gouwe, smal fakkelgras, enz. Maar ook zaden van bekendere bloemen, als: de margriet, korenbloem en klaproos.
We gaan regelmatig op zoek naar nieuwe wilde soorten, maar er zijn nog maar weinig ‘rommelhoekjes’, stille plekjes waar wilde planten rustig hun gang kunnen gaan. Daarom zoeken we vaak op oude natuurplekken. Daar hebben we de meeste kans. Veel zaad is niet nodig: één theelepeltje is meestal genoeg. Dat zaaien we thuis uit en het zaad dat we van deze planten oogsten, zaaien we opnieuw. Pas als we voldoende planten hebben, kweken we zaad voor de verkoop.
Ik geniet iedere dag van mijn werk, omdat ik concreet kan bijdragen aan een mooiere wereld. Dat geeft een geweldig gevoel!”
Iedere twee weken interviewt Janna van der Meer een boer over zijn veranderende leven als agrarisch ondernemer (m/v). De serie Boerenportretten wordt mogelijk gemaakt door: Platform Natuurlijke Veehouderij / Natural Livestock, Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, Living Lab Natuurinclusieve Landbouw, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie, NoorderlandMelk en Vogelbescherming Nederland.
