Boerenportet: Trienke Elshof
Iedere twee weken interviewt Janna van der Meer een boer over zijn veranderende leven als agrarisch ondernemer (m/v).
Trienke Elshof (50) is getrouwd met Henk. Ze hebben drie kinderen waarvan er één nog thuis woont. Thuis is de boerderij in de gemeente Weststellingwerf. Ze melken 230 koeien op 115 hectare grond. Henk bestiert hun melkveehouderij, terwijl Trienke vooral werkzaam is als voorzitter van LTO regio Noord.
Trienke: “Tot 1991 was ik verpleegkundige en daarna werkte ik mee op de boerderij. Nu ben ik voornamelijk bestuurlijk actief. Dat kan ook omdat we een zzp-er hebben, die Henk bijstaat. Natuurlijk ben ik wel betrokken bij alles wat er op de boerderij gebeurt.
Actie
Als boerin en als voorzitter denk ik dat dé uitdaging van het moment is, om iets met de onvrede in de samenleving te doen, als het gaat om voedselproductie. We kunnen die niet meer negeren. Boeren en burgers hebben eindeloos gepraat over wat er wel en niet anders kan of moet. Nu is het tijd voor actie. Boeren moeten meebewegen met de transitie, zoals die in de samenleving plaatsvindt. En de bedreiging omzetten in kansen.
Henk en ik proberen dat ook te doen en dat is best nog wel lastig. We zijn in een boerenmilieu opgegroeid en denken in termen van efficiëntie en groei. Voor onze kinderen is dat alweer anders. Die zijn van jongs af aan veel meer met niet-boeren omgegaan. Zij hebben helemaal geen behoefte aan een nog groter bedrijf. Eigenlijk waren we van plan om tot 400 koeien door te groeien. Onze stal is daar op gebouwd, maar dat zal er niet meer van komen. De tijdsgeest is veranderd en een boerderij moet in balans zijn met de omgeving.
Voorbeeldfunctie
Om dezelfde reden zijn we in 2016, na twaalf jaar, weer met weiden begonnen. Henk en ik hebben daar veel discussies over gevoerd en alle adviseurs raadden het af, tot de dierenarts aan toe. Maar uiteindelijk hebben we het wel gedaan. Het bleek een aanslag op de gezondheid van ons vee en de melkproductie kelderde. Het duurde zes weken voordat de koeien begrepen, hoe ze moesten grazen: dat hadden ze nog nooit gedaan. Ook wij moesten erg wennen. Het weiden was een inbreuk op ons vaste patroon en bovendien arbeidsintensiever. Maar deze zomer ging het al veel beter. Het is leuk om te zien dat de buurman, die eerst sceptisch was, nu ook de koeien buiten heeft. En er volgen meer.
Als voorzitter heb ik een voorbeeldfunctie. Dat wil niet zeggen dat Henk en ik aan het ideale plaatje voldoen, integendeel, maar we maken wel steeds stapjes. We strooien bijvoorbeeld minder kunstmest en zoeken naar andere vormen van bemesting. Ook experimenteren we met een meer diverse, botanische samenstelling van onze weilanden en gebruiken we zo weinig mogelijk antibiotica. Daarnaast hebben we een aantal percelen in Agrarisch Natuurbeheer* en doen we mee aan de Natte Dooradering**. Al gebeurt dat laatste heel voorzichtig, in de vorm van projecten.
Bodem
Als je iets bij boeren wilt veranderen, moet je denk ik, letterlijk bij de bodem beginnen. Daarmee krijg je boeren in beweging en daarom doet de LTO mee aan het project Symphony of Soils*** binnen LF2018.
Henk participeert in het programma Vruchtbare Kringloop Noord Nederland**** en vindt dat ontzettend interessant. We weten eigenlijk erg weinig van de bodem, terwijl deze zo bepalend is.
Wij moeten bijvoorbeeld veel meer mineralen bijvoeren dan vroeger. Maar die bijproducten kunnen niet goedmaken, waarin het weiland tekortschiet. Je ziet ook dat de vruchtbaarheid en algemene weerstand van de koeien terugloopt. Waarschijnlijk heeft dat daar ook mee maken. We hebben gras genoeg en het kost geld om dat allemaal in te kuilen. Wat we nodig hebben is kwaliteit, geen kwantiteit. Daarnaast zie je dat oude, sterke graszoden meer draagkracht hebben. Ze kunnen meer vocht opnemen en drogen minder snel uit.
Richting
Bij LTO Nederland hebben we sinds kort en portefeuille Natuur en Landschap. Daar verwacht ik veel van. Bewustwording is een belangrijke taak van de LTO. We voeren gesprekken met andere stakeholders , doen mee aan debatten en brengen de nuance aan waar dat nodig is. Verder faciliteren we verandering door het ontwikkelen van programma’s, zoals de eerder genoemde Vruchtbare Kringloop. Ook op het gebied van klimaat gaan we ons nadrukkelijker manifesteren. We hebben daarvoor alles in huis: denk bijvoorbeeld aan windmolens en zonnepanelen op stallen. Bovendien neemt een gezonde bodem CO2 op.
Natuurlijk zijn we het nog niet allemaal met elkaar eens, maar de richting die we op moeten, is wel duidelijk. Daar kan niemand meer omheen.”
* Subsidieregeling voor boeren die maatregelen nemen op en rond hun bedrijf voor natuur en landschap.
** Het natuurtype “natte dooradering” binnen het agrarisch cultuurlandschap bestaat uit een netwerk van natte landschapselementen in de vorm van sloten, beken, kreken, moerasjes, rietlandjes en plasdras gebiedjes, enz. Boeren die meehelpen dit type landschap te behouden, kunnen hier subsidie voor krijgen.
*** Op 11 oktober 2018 vindt het Symposium Symphony of Soils in Leeuwarden plaats, een symposium over bodemvitaliteit, gezonde landbouw en voeding en gezondheid.
**** Vruchtbare Kringloop Noord Nederland (VKNN) wil de kringlooplandbouw en het duurzaam bodem- en waterbeheer stimuleren. Het richt zich specifiek op het verminderen van de hoeveelheid stikstof en fosfaat die in het milieu komt.
De serie Boerenportretten wordt mogelijk gemaakt door: Platform Natuurlijke Veehouderij / Natural Livestock, Boerengilde, Burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide, Living Lab Natuurinclusieve Landbouw, BoerenNatuur, Friese Milieu Federatie en Vogelbescherming Nederland.
