Boeren gaan veenweidebodemdaling tegen in Water Land & Dijken
Met het Innovatie Programma Veen (IPV)
Veenbodemdaling komt voor in de verschillende provincies: Utrecht , Overijssel, Friesland, Zuid-Holland en Noord-Holland, thuisbasis van Water Land & Dijken. Het Innovatie Programma Veen wil 90% bodemdaling tegengaan met behoud van landbouw. Landschap Noord-Holland is samen met Water Land & Dijken het IPV gestart om te kijken naar de mogelijkheid om veenbodemdaling tegen te gaan op een agrarisch bedrijf met behoud van agrarische productie en natuur en landschap. Want daar zit de crux, het juiste waterpeil vinden dat goed is voor de boer, voor het veen en de weidevogels.
Veenbodem
Veen is afgestorven plantaardig materiaal, met daarin CO2 opgeslagen. In de zomer, als het veen droger komt te staan, komt er zuurstof bij het veen en oxideert deze. Hierdoor verbrandt het veen daarbij komt CO2 vrij, verdwijnt het veen en zakt de bodem. Om veenverbranding tegen te gaan moet het veen nat blijven. Voor een boer om zijn percelen goed te kunnen gebruiken voor weidegang van koeien, veevoer verbouwen en grasmaaien heeft het juiste een lager waterpeil nodig. Je kan niet op drassig land met machines, koeien trappen de grasmat kapot en maïs gedijt niet met natte voeten.
Waterpeil
In het IPV worden twee verschillende aanpakken onderzocht om de veenbodemdaling tegen te gaan. De eerste is met het waterpeil boven het maaiveld, een paludicultuur. Percelen nat maken door een dijk langs het perceel aan te leggen en het perceel vol te laten lopen met water. Daar wordt Lisdodde en Azolla op gekweekt om te gebruiken als veevoer en de Lisdodde te verkopen als isolatiemateriaal. De tweede methode is het ideale waterpeil vinden op een grasland perceel om veenverbranding te voorkomen en dat de boer rendabele landbouw kan uitvoeren. Het waterpeil sturen gebeurd met drukdrainage.
Drukdrainages
Boer Elmer Kramer in Assendelft heeft op drie percelen drukdrainages aangelegd. Dat is een lange buis in de grond over de hele lengte van zijn perceel met allemaal zijbuizen die zo een heel buizennetwerk maakt onder het hele perceel. De lange buis zit aangesloten op een drukvat, die gevuld wordt met water uit de sloot. Dit systeem zorgt ervoor dat per perceel het waterpeil beheert wordt. Is het te droog dan voeg je water toe, heeft het veel geregend dan laat je het teruglopen in het drukvat. Het waterpeil op het perceel is niet afhankelijk van het slootwaterpeil. Normaal brengt het waterschap het waterpeil in alle sloten omhoog of omlaag. Dit betekent overal hetzelfde waterpeil, dat af te dammen is in de sloot door de boer.
Opbrengst
Begin 2018 zijn de drukdrainages aangelegd. 2018 had een droge, hete zomer en daardoor was het verschil meteen te zien met de referentie percelen. Drukdrainagepercelen waren groener en gaven meer opbrengst. Kramer heeft meerdere waterpeilen getest en het ideale waterpeil is 25 cm onder maaiveld. Of Lisdodde en Azolla een goede veevoer vervanger zijn, wordt nog onderzocht. Gekeken wordt naar de hoeveel voedingstoffen en of er genoeg eiwit in zit voor een goede melkproductie.
Landbouwloket
De provincie Noord-Holland heeft een landbouwloket geopend waar boeren subsidie kunnen aanvragen voor de aanleg van de drukdrainages. Naast Elmer Kramer hebben zeven andere boeren drukdrainages aangelegd, voordat de onderzoeksresultaten bekend zijn. Zij geloven erin dat dit een effectieve oplossing kan zijn en beginnen liever nu dan later met het bedrijf en het veen klaar te maken voor de volgende generatie.
Onderzoeksresultaten
Om de juiste conclusies te trekken, heb je een hele reeks metingen nodig uit meerdere jaren. Veen is een bijzonder grondsoort. Het is een spons die het hele jaar door water absorbeert en desorbeert. Er zijn veel factoren die meespelen bij hoe hoog of laag het veen is. Het hangt af van het moment in het jaar, het net geregend heeft of hoeveel druk er op de grond duwt. De onderzoeksperiode loopt nu tot 2021 en wordt waarschijnlijk verlengd. Radboud universiteit meet in het IPV ook de broeikasgassen die worden uit gestoten, CO2 en lachgas. Bij welk waterpeil, veenhoogte en veen verbranding wordt wat uitgestoten en in welke verhoudingen. Dat onderzoek loopt nog zeker 10 jaar door. Of die 90% bodemdaling tegengaan gehaald wordt in die periode is nog niet te zeggen, maar met een langere periode zou dat zomaar eens kunnen.
IPV volgen? Dat kan op hun eigen website.