ANLb in beeld: “Op de eilanden kunnen boer en natuur echt niet zonder elkaar”
Tekst: Babs Bouwman
”Als voorzitter van ANV Waddenvogels ben ik heel trots dat we bijna 97 % in agrarisch natuur en landschapsbeheer hebben”. Marjo Metz, voorzitter van ANV Waddenvogels, is geboren en getogen Amelander. “Als eilanders groeien we op met de natuur en daardoor leeft het hier bij iedereen”. Ondanks dat de natuur een verbindende factor is, gaat het boeren op de eilanden gepaard met de nodige uitdagingen. Want daar werkt alles net even anders en dat vergt een andere ‘mindset’.
ANV Waddenvogels zet zich in voor het weidevogelbeheer op de eilanden Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. “Onze boeren zijn bijna allemaal lid van de plaatselijke vogelwacht. Door hun betrokkenheid krijgen we steeds meer mozaïeken, met kruidenrijk grasland, plas-dras en uitgestelde maaidatum”. Goed voor de vogels. Wat Marjo zo mooi vindt is dat ieder eiland zijn ‘eigen’ weidevogel heeft. Terschelling staat bekend om de tureluur en de grutto, Ameland om zijn scholeksters en Schiermonnikoog om de kievit. “Met tellen worden we soms helemaal gek: zoveel Kieviten zijn het er op Schiermonnikoog”. Ze ziet er mooie samenwerkingen door ontstaan. Zij ziet dat deelnemers echt met de natuur leven en er iets voor over hebben. “Op onze beurt maken wij de boeren blij als we ze vragen om meer ruige mest uit te rijden voor de weidevogels”.
Als je op een eiland wil boeren, heb je een andere mentaliteit nodig. Alles wat op het vaste land normaal is, gaat op een eiland net even anders. Zo moet bijvoorbeeld alles aan- en afgevoerd worden over het water: dat brengt extra kosten met zich mee. Maar er zijn meer uitdagingen. “We hebben te maken met een enorme ganzendruk op de eilanden. Waar op het vasteland het gemaaide gras al in de balen zit, gaat onze eerste snee en een gedeelte van de tweede snee met de ganzen mee naar Siberië”. Ofwel de weilanden zijn kaal. “Wij zijn foerageergebied en de deelnemers krijgen wel een onkostenvergoeding. Maar met dat geld moeten ze (duur) gras van het vasteland kopen”. Ondanks dat er geen gras is, gaan de koeien wel naar buiten, zodat ze even kunnen chillen en de benen strekken. Maar wel op een perceel dicht bij huis, zodat ze naar huis kunnen om te eten.
“De eilanden zijn echt een weidevogel kerngebied met veel hectaren open grasland, dooradering en de categorieën water en klimaat. Wij zijn afhankelijk van wat er van boven komt en voor alles is een vergunning nodig”. Bijvoorbeeld voor de plas-dras pompen, waarvan er alleen op Ameland al elf zijn. Die plas dras werkt perfect en alle vogels komen er op af: helaas ook de ganzen, waar de boeren dan weer minder blij mee zijn.
“Ook wij hebben er last van dat het aantal broedparen van bijvoorbeeld de grutto minder is geworden. Maar als we kijken naar de nesten die zijn uitgekomen en de aantallen vliegvlug kuikens, zitten we in bepaalde gebieden toch nog boven 70%”, vertelt Marjo trots. Andere weidevogelgebieden zouden daar jaloers op zijn. “Onlangs had Ameland de primeur een poelsnip op het eiland te hebben”. Waar direct veel vogelaars op af kwamen. “Nu met de droogte is het belangrijk de gebieden goed nat te houden, anders hebben de kuikens straks niks te eten”. De vraag is tot wanneer het Wetterskip Fryslân daar vergunning voor verleent, want water is een zeldzaam goed op de eilanden. Zo moet je op een eiland steeds schipperen en ben je veel afhankelijker van alles. Maar het heeft ook voordelen, bijvoorbeeld dat er geen vossen en steenmarters zijn. Daarentegen zijn er wel roofvogels en de bruine rat: predatoren die wel een gevaar vormen voor de eieren en de kuikens.
AVN Waddenvogels heeft ongeveer 200 deelnemers, waaronder particulieren, boeren en hobbyboeren. “Het zijn hechte gemeenschappen, iedereen kent elkaar en weet van elkaar wat ze doen. Dat maakt het heel makkelijk voor ons om bij de mensen langs te gaan”. Marjo ziet dat er een grote passie is voor weidevogels en dat de boeren er echt rekening mee houden. “Samen met de vogelwachten en vrijwilligers zijn zij onze ogen en oren in het veld”. Het kan haar blij verrassen als ze zelf met initiatieven komen. “Onlangs kwam een deelnemer zelf met het voorstel nog even te wachten met maaien, omdat hij kuikens had gezien”. Dat getuigd echt van een omslag, want vroeger moest daar echt op gehamerd worden. Marjo is blij met de goede verstandhouding met de boeren. “Als collectief regelen wij veel voor ze, maar ze leggen ook veel bij ons neer, geven ons vertrouwen en denken met ons mee”.
Marjo is blij met haar voorzitterschap van de Waddenvogels. Daarnaast is ze ook nog voorzitter van BoerenNatuur Fryslân en is ze Manager Keuringszaken bij het Koninklijk Fries Paardenstamboek. “Elke dag is anders en ik vind het mooi dat in mijn voorzitterschap alles samen komt. Als boerendochter liep ik al door de natuur. Nu kan ik wat voor de boeren en de natuur betekenen. Het is hard werken, soms ook knokken en ik loop ook tegen muren op”. Marjo is niet snel onder de indruk en ze is zeker niet bang voor een uitdaging. Haar stevige opleiding economie aan de Rijks Universiteit Groningen (marketing en management), komt goed van pas in deze functie. Ze zoekt de innovatie op door de aanschaf van (AI)drones. Daarnaast is ze gedreven om de jeugd te motiveren om nazorger of dronepiloot te worden en te zorgen dat er meer educatie op scholen en in musea komt. Zo probeert ze een zaadje te planten bij de jeugd.
“Ik ben echt blij dat wij het op de eilanden, ondanks de grote ganzendruk en alles wat er op ons afkomt, zo goed doen”. Als door en door Amelander is haar liefde voor alles wat er leeft op het eiland groot. Het allermooiste vindt Marjo de rust. “Als ik na een lange dag werken richting de oostkant van het eiland fiets, dan hoor ik de weidevogels en geniet ik van alles om me heen”. Dat maakt de eilanden uniek.
Naam: Marjo Metz
Functie: Voorzitter collectief ANV Waddenvogels / Voorzitter BoerenNatuur Fryslân
Aantal deelnemers: 200
Gebied in beheer: 2414 hectare
Mooiste waarneming: de rust
