Advies Aanvalsplan Landschapselementen aangeboden

Van Raamwerk naar ‘dringend advies’

Op 11 maart 2021 is het Raamwerk Aanvalsplan Landschapselementen gepresenteerd. Doel van het Aanvalsplan Landschapselementen is om 10% van het landelijk gebied in te richten voor groene en blauwe landschapselementen. Daarmee wordt de landschappelijke kwaliteit en diversiteit van het Nederlandse landschap vergroot, en daarnaast draagt het significant bij aan het halen van onze Europese verplichtingen rondom biodiversiteit, de klimaatopgave en schoon water. Ook levert het een belangrijke bijdrage aan natuurinclusieve landbouw door boeren te belonen voor het leveren van maatschappelijke diensten.

Deze doelstelling om 10% landschapselementen te realiseren, is ook opgenomen in onder andere de Europese Biodiversiteitsstrategie. Mogelijk wordt deze ambitie ook juridisch vastgelegd in de Europese natuurherstelwet, waar momenteel aan gewerkt wordt.

Op basis van het Raamwerk is het Aanvalsplan nu uitgewerkt in een “dringend advies“. Op 28 september 2022 is dit advies aangeboden aan Christianne van der Wal (minister voor Natuur en Stikstof), Pieter van Geel (voorzitter Uitvoeringsoverleg Landbouw en Landgebruik Klimaatakkoord), en aan Hagar Roijackers (gedeputeerde provincie Brabant) en Huib van Essen (gedeputeerde provincie Utrecht) die namens het IPO aanwezig waren. Je kunt hier de aanbieding van het advies via YouTube terugkijken. Bij deze bijeenkomst lichtte verschillende partijen hun inbreng toe, waaronder Albert van der Ploeg, bestuurslid BoerenNatuur en voorzitter van collectief Noardlike Fryske Walden.

In haar reactie heeft minister Van der Wal benoemd dat heggen, hagen, bloemrijke slootranden en natuurvriendelijke oevers “een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonde bodem, schoon water, klimaatadaptatie en de verbinding tussen landbouw en natuur.” Volgens haar biedt het Aanvalsplan Landschap interessante aanknopingspunten om in het landelijk gebied meer landschapselementen te realiseren. Albert van der ploeg: “Er ligt nu een goed plan op tafel waar iedereen enthousiast over is. Die 10% aan landschapselementen helpt de biodiversiteit, klimaat, stikstof, water kwaliteit te verbeteren. Dus nu moeten we er ook mee aan de slag en een uitvoeringsplan opzetten.”

Betrokken partijen

Een coalitie van partijen verenigd in Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel heeft op verzoek van de overheid het Aanvalsplan opgesteld. Deze coalitie bestaat uit een brede selectie van maatschappelijke organisaties: Natuur- en Milieufederaties, LandschappenNL, LTO, Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, de agrarische sector en bedrijven. Ook BoerenNatuur heeft bijgedragen aan deze uitwerking van het Aanvalsplan vanuit het perspectief van (de uitvoering van) het agrarisch natuur- en landschapsbeheer.

De ambitie van het Aanvalsplan

In 2030 moet de helft van deze ambitie zijn gerealiseerd. Uiterlijk in 2050 moet het groen-blauwe raamwerk klaar zijn. Daarvoor is tot 2030 €7,5 miljard nodig. In het advies wordt eerst ingegaan op het waarom en de ambities en doelen van het Aanvalsplan. Vervolgens worden er concrete aanbevelingen gedaan voor de realisatie en financiering van de opgave. Zo is in het advies opgenomen dat beheervergoedingen langjarig zeker gesteld moeten worden.

Met het Aanvalsplan wordt ingezet op 10% gebiedseigen landschapselementen: de ‘kleine’ natuurelementen die ons landschap in belangrijke mate vormgeven. Denk hierbij aan houtige elementen zoals singels, bomenrijen, houtwallen, heggen, hagen, knotbomen, graften, griendjes en hoogstamboomgaarden maar ook om kruidenrijke akkerranden en natte elementen zoals slootkanten, natuurvriendelijke oevers en poelen.

Het kan gaan om allerlei vormen van grond, die in eigendom is van overheden, agrariërs en particulieren. Voor agrariërs en andere particuliere grondeigenaren staat voorop dat het financieel voldoende aantrekkelijk moet zijn om bij te dragen aan het realiseren van deze ambitie. Het Rijk, provincies en gemeenten met grond in eigendom kunnen en moeten er ook zelf mee aan de slag. Daarnaast hebben waterschappen als beheerder van allerlei ‘natte’ landschapselementen een belangrijke rol bij het realiseren van de ambitie.

Realisatie

Hoe de ambitie gerealiseerd moet worden, moet nog verder worden geconcretiseerd. Van der Ploeg: “Want opzetten is 1 ding, onderhouden is nog belangrijker, de boer moet ook goed betaald worden voor het onderhouden van al die landschapselementen. Dat wordt een dienst die de boeren gaan leveren, daarvoor moet je ook geld reserveren.” Het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het ruimtelijke ordeningssysteem rond de Omgevingswet zijn daarvoor belangrijke aanknopingspunten. In het advies wordt benoemd dat het noodzakelijk is dat er voldoende middelen beschikbaar worden gesteld, zowel door het Rijk als door andere overheden en private partijen. Implementatie van de groen-blauwe dooradering wordt gezien als “een bouwsteen voor de gebiedsgerichte aanpak van NPLG.”

Van der Ploeg: “Het geld is er, het plantgoed is er en de wil onder boeren is er ook. Als de ministers vaart maken, kunnen de provincies dit meenemen in hun gebiedsplannen. Die zijn per 1 mei rond en dan kunnen we meteen hiermee aan de slag. Dit moeten we nu niet laten liggen want dan verwaait het en dat is eeuwig zonde.”  

Meer info

In het bovenstaande bericht staan diverse linkjes naar de achterliggende informatie. Zie verder ook:

• dit nieuwsbericht van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel voor meer informatie en de hand-outs van de presentaties die zijn gehouden, waaronder door ‘onze’ Albert van der Ploeg;
• nieuwsbericht Nieuwe Oogst
• nieuwsbericht LandschappenNL
• nieuwsbericht LTO

Voor vragen/toelichting: Sarah Westenburg | swestenburg@boerennatuur.nl